Giáo dục giới tính: Không chỉ là kiến thức

Giáo dục giới tính hay “vẽ đường cho hươu chạy” luôn là mối quan tâm của nhiều phụ huynh khi con đang lớn. Nếu trước đây là cấm kỵ, nói nhỏ, nói lén thì bây giờ, thứ các em cần nhất chính là khả năng chọn lọc khi ngụp lặn giữa biển thông tin ngồn ngộn về “chuyện ấy”.

Trước kia có câu nói đùa “đừng chết vì thiếu hiểu biết”, còn bây giờ, giới trẻ vẫn chết vì có hiểu biết. Đó là do hiểu chưa đúng những điều cần hiểu hoặc biết một cách lệch lạc về những thông tin đang bủa vây các em một cách dễ dãi.

Hươu mắc nạn kiểu cũ vẫn còn

Cha mẹ T. bỏ nhau, T. ở với cha ở một vùng ngoại thành. T. lớn lên như cây cỏ, không người kiểm soát. Bước vào học cấp 3, trong một lần sinh nhật T. bị đám bạn xấu chuốc bia đến say mèm rồi rủ vào một quán “cà phê lùm”. Lần đầu tiên T. ăn “trái cấm” với cô tiếp viên chuyên nghiệp. Sau lần đó, bộ phận sinh dục của T. bị nổi mụn rộp đỏ và ngứa ngáy khó chịu. Đi bác sĩ khám thì không dám vì… mắc cỡ, tự mua thuốc uống hoài không hết, vừa mặc cảm hư hỏng, vừa xấu hổ, T. bối rối đến độ hoảng loạn, thậm chí chán sống đến mức muốn tự tử.

“Tai nạn” nghe như cách đây 20 năm, sách vở về giáo dục giới tính hiếm hoi, Internet thì chưa có trong khi đề tài tình dục lại là điều tối kỵ trong những cuộc trao đổi giữa cha mẹ và con cái, giữa thầy cô và học sinh. Những người trẻ như T. loay hoay mò mẫm. Không có kênh nào để tìm hiểu thông tin cho đúng đắn ngoài chuyện bạn bè mách nhau cùng… thử. Với T. bây giờ thứ em thiếu chính là sự quan tâm của người thân.
 
Quan tâm không đúng cách cũng bất ổn

Quan tâm không đúng cách cũng bất ổn

Bây giờ Internet tràn ngập phim ảnh, nhà sách cũng đầy sách dạy chuyện phòng the cho người lớn. Dù có ghi dành cho người trên 18 tuổi nhưng ai mua cũng được. Đây là điều đáng mừng hay đáng lo bàn sau, nhưng theo những “người lớn” trong gia đình H. thì đó vẫn là khu vực cấm bén mảng. Thuộc dòng dõi trí thức, nề nếp có tiếng, chú bác cô dì của H. toàn bác sĩ, dược sĩ, giảng viên đại học. Vậy mà đùng một cái, ai cũng té ngửa khi nghe tin H. có thai với bạn cùng lớp khi cả hai chưa kịp thi tốt nghiệp phổ thông!

Mẹ H. bảo nào giờ chị dạy con chung chung kiểu như không được thân mật sớm với bạn trai, nào là phải lo học hành tới nơi tới chốn rồi mới được có người yêu, rồi thì không được đi chơi xa, không được đua đòi, ăn diện v.v… H. thì bảo ở nhà mẹ con ít trò chuyện thân mật. Mẹ chỉ muốn H. học học học. Quả thực là H. cũng chỉ biết học, sợ cha, ngoan ngoãn làm theo ý mẹ cho đến khi yêu người bạn thân cùng lớp. Giờ thì mẹ H. mới cay đắng nhận ra chính lối sống gia giáo, khắc nghiệt kiểu xưa đã tạo cho chị thói quen kín đáo, kiêng kẽ khi nói những chuyện nhạy cảm, ngay cả với đứa con gái đang tuổi trưởng thành để dẫn đến hậu quả đáng tiếc. H. học giỏi nhưng hoàn toàn ngu ngơ chuyện giới tính. Nói chuyện yêu đương vẩn vơ tuổi mới lớn đã bị mẹ cấm tiệt, huống gì chuyện giới tính, quan hệ tình dục.

Và những con hươu đường nào cũng muốn thử

Trái với T. hay H., nhiều thanh thiếu niên lại tỏ ra sành sỏi chuyện người lớn vượt xa độ tuổi các em.

Từ lớp 1 đến lớp 7, P. là một cô bé thông minh, học giỏi. Bắt đầu từ lớp 8, ba phải công tác ở xa, mỗi tháng mới về một lần, công việc mẹ ở nhà in thay đổi giờ giấc, thường xuyên về khuya, một phần nghĩ con đã lớn, một phần mệt mỏi, người mẹ này không nhận ra kết quả học tập con gái mình đã sa sút nhiều. Cho đến khi tình cờ thấy trong cặp sách của con một gói bao cao su, có cái chỉ còn vỏ. Sau khi tra hỏi, mẹ P. cay đắng biết rằng con gái mình đã không còn con gái nữa. Nghiện game, lê la ở tiệm nét hằng đêm. Có người chỉ chỗ coi phim người lớn, P. bắt đầu tò mò. Trong một lần không tiền P. đã trả ơn cho người “cứu net dễ thương” mình bằng sự trong sáng tuổi 14. Sau đó thì trượt dài.

Tương tự vậy, trong một lần dùng máy tính trong phòng con trai, chị G. lần mò thế nào mà vô được một room chuyên chat sex. Trong đó, gương mặt non choẹt của con trai mình trao đổi với các thành viên khác về chuyện này mà cả chị, người đẻ ra nó cũng không tưởng tượng được. Hỏi bạn bè cách truy ra lịch sử truy cập, chị còn choáng hơn khi phát hiện ra hàng chục trang web sex được truy cập thường xuyên.

Cần định hướng về thái độ

Giáo dục giới tính cho trẻ em và thanh thiếu niên không chỉ dừng ở việc cung cấp kiến thức về cơ thể, hệ sinh sản, cơ chế thụ thai, các biện pháp tránh thai, phòng ngừa các bệnh lây qua đường tình dục, hay các kiến thức đơn thuần về hoạt động tính dục của con người. Bên cạnh kiến thức, trẻ em và thanh thiếu niên rất cần được giáo dục, định hướng về thái độ đối với vấn đề giới tính, tình dục.

Mục tiêu của việc giáo dục thái độ này nhắm đến tính trách nhiệm và lòng tôn trọng dành cho bản thân và đối tượng trong mối quan hệ. Một người trẻ có trách nhiệm và lòng tự trọng, tôn trọng người khác sẽ hình dung được hệ quả của các hành vi tính dục để từ đó có thể quyết định khi nào có quan hệ tình dục, bên cạnh việc biết sử dụng biện pháp tránh thai và tránh bệnh. Khi xã hội còn nhiều quan niệm khắt khe với nữ giới, những tổn thương về tinh thần, tình cảm xảy ra ở trẻ nữ bị đổ vỡ mối quan hệ sau khi có quan hệ tình dục với bạn trai cũng khá nặng nề và kéo dài.

Giáo dục giới tính cho trẻ cần lưu ý đến giới và độ tuổi của trẻ. Với cả trẻ nam và trẻ nữ, đều cần huấn luyện trẻ biết cách kiềm chế bản thân. Với trẻ nam, cần đặc biệt giáo dục về tính trách nhiệm và tôn trọng bạn gái, kể cả tôn trọng quyết định không muốn có quan hệ tình dục của bạn. Với trẻ nữ, cần đặc biệt giáo dục trẻ biết tự yêu bản thân, có trách nhiệm với chính mình trong việc quyết định quan hệ tình dục, biết nói “không” khi cảm thấy không an toàn và biết tự bảo vệ trước nguy cơ mang thai ngoài ý muốn, nguy cơ bị nhiễm bệnh. Trẻ nữ cũng cần được huấn luyện kỹ năng thương lượng với bạn trai trong việc đồng ý hay không đồng ý quan hệ tình dục và việc sử dụng biện pháp tránh thai, tránh bệnh.

Về độ tuổi, có thể tạm phân chia theo ba độ tuổi. Với trẻ nhỏ dưới sáu tuổi, cần dạy trẻ biết đâu là những nơi trên cơ thể mà người lạ không được phép chạm vào. Với trẻ nhi đồng, cần chỉ bảo cho trẻ cách giữ vệ sinh cơ thể, chăm sóc cơ thể, ứng phó với hiện tượng dậy thì, tình bạn và các kỹ năng giao tiếp với bạn bè. Tuổi này cũng cần hiểu quyền được pháp luật bảo vệ trước các hành vi xâm hại. Với thanh thiếu niên, có thể giáo dục về cơ chế thụ thai, các biện pháp an toàn tình dục, đồng thời hướng các em đến lối sống có trách nhiệm, xây dựng mối quan hệ đôi lứa dựa trên sự bình đẳng, tôn trọng. Nguyên tắc chung khi trao đổi với trẻ là sự lắng nghe, đồng cảm và cởi mở.

ĐOÀN BẮC VIỆT TRÂN, ThS tâm lý học

Bình quân mỗi năm cả nước có khoảng 300.000 ca nạo thai tuổi vị thành niên (chiếm 20% tổng số ca nạo phá thai), cao nhất Đông Nam Á và xếp thứ năm thế giới. Tại TP.HCM, số ca nạo phá thai ở tuổi vị thành niên khoảng 3.000 ca mỗi năm.

(Theo Hội Kế hoạch hóa gia đình Việt Nam, 2013)

 

Theo Lê Thị Ngọc Vi

Pháp luật TPHCM